فیزیولوژی سرماسختی و دیاپوز کرم گلوگاه انار apomyelois ceratoniae (lepidoptera: pyralidae)

کرم گلوگاه انار مهمترین آفت باغ های انار ایران، به صورت لاروهای سنین مختلف زمستان گذرانی می کند. از این رو باید بتواند برای حفظ جمعیت خود دماهای پایین در فصل زمستان را تحمل و ذخایر انرژی را برای زنده ماندن در طول فصل سرد و همچنین از سرگیری رشد و نمو در فصل رشد و پیش از ظهور گل های انار در بهار به بهترین شکل مدیریت کند. اگرچه سرماسختی می تواند تحمل لاروها را نسبت به دماهای زیر صفر بالا ببرد، اما تطابق فنولوژیکی بالایی که بین این حشره و گیاه میزبان وجود دارد و عدم ظهور پروانه های نسل زمستانه تا اوایل اردیبهشت با وجود این که دما از اواسط اسفند از آستانه رشد لاروها بالاتر می رود، تنها در صورتی امکان پذیر است که لاروها دارای دیاپوز باشند. با بررسی میزان تنفس، ذخایر انرژی و اندازه گیری مغز لاروهای کرم گلوگاه انار برای اولین بار به طور علمی دلایل فیزیولوژیک و چگونگی دیاپوز زمستانه در لاروهای کرم گلوگاه انار به اثبات رسید. اندازه گیری نرخ مصرف اکسیژن در لاروهای زمستان گذران نشان داد این لاروها نه تنها در دماهای محیط، رکود سوخت و سازی دارند، بلکه نگهداری آن ها به مدت 24 ساعت در دمای c° 20 نیز نرخ سوخت و ساز را افزایش نمی دهد. رکود سوخت و سازی، لاروهای زمستان گذران کرم گلوگاه انار را قادر می سازد که منابع انرژی را به بهترین شکل مدیریت و جمعیت را تا بهار سال آینده حفظ کنند. همچنین با بررسی مغز، شاخصی مرفولوژیک برای لاروهای در حال دیاپوز به دست آمد: مغز لاروهای در حال دیاپوزکوچک تر است و در ناحیه لوب های چشمی لکه های بیضی شکل قهوه ای رنگ وجود دارد. بررسی نقطه انجماد و میزان تحمل لاروهای زمستان گذران نشان داد توانایی لاروهای کرم گلوگاه برای تحمل دماهای پایین شگفت انگیز است، چرا که پراکنش این حشره در مناطقی است که به ندرت دمای محیط به مرز نقطه انجماد نزدیک می شود. برای مثال 70 درصد ازجمعیت لاروهای کرم گلوگاه انار که در بهمن ماه جمع آوری شده بودند توانستند دمای c°10- را به مدت 3 ساعت تحمل کرده و زنده بمانند. این در حالی است که دمای هوا در فصل زمستان در مناطق انارکاری به ندرت ممکن است تا این دما پایین برود. به علاوه زمستان گذرانی در داخل انار یک مزیت محسوب می شود، چرا که نوسانات دما در این میکروکلیما نسبت به محیط اطراف کمتر است و مانعی برای نفوذ سرماست. پایین ترین نقطه انجماد برای لاروها c° 5/21- بود و با وجود این که میانگین نقطه انجماد در لاروهای زمستان گذران و لاروهای جمع آوری شده در فصل تابستان تفاوت معنی داری نداشت، اما افزایش ترکیبات محافظت کننده از سرما نظیر گلیسرول و سوربیتول در همولنف و بازآرایی اسیدهای چرب غشاء به خصوص افزایش چشمگیر اسید چرب اولئیک در لاروهای زمستان-گذارن باعث افزایش سرماسختی در این لاروها شد. تلفیق داده های هواشناسی با اطلاعات فیزیولوژیکی به دست آمده در تحقیق حاضر نشان می دهد سرمای زمستان در مناطق انارکاری ایران نمی تواند عامل کلیدی برای کاهش جمعیت این آفت باشد.